Öncelikle kripto paranın dijital parayla, elektronik parayla ve sanal parayla olan farklılıklarını anlatmamız gerekir. Çünkü en çok hata bu kısımda yapılıyor.
Konvansiyonel Para Nedir?
Kripto paraya geçmeden önce konvansiyonel para, yani klasik para nedir, bunu anlatmamız gerek. Bu, hepimizin bildiği gibi devletler tarafından basılan, devletin basma tekelinde olan ve madeni ya da kağıt üzerine basılan takas ve değer saklama aracı olarak kullanılan ekonomik değeri ifade ediyor.
Dijital Para Nedir?
Henüz dijital para hayata geçmiş değil. Fakat merkez bankaları tarafından, devletler tarafından sıklıkla dile getiriliyor. Gelecekte dijital para hayatımıza girdiğinde kripto paradan en büyük farkı, devletler tarafından ihraç edilen, devletler tarafından dijital olarak hizmete sunulan, dolaşıma sokulan para modeli olarak karşımıza çıkacak. Dijital paranın kripto paradan en büyük farkı merkeziyetsiz olmamasıdır. Teknik olarak blockchain alt yapısı kullansa bile işin hukuki ve politik anlamda merkezi yine devlet olacaktır. İkincisi, dijital paranın blockchain teknolojisi kullanılarak kopyalanmasının veya çoğaltılmasının önüne geçilmesinin ötesinde, büyük ihtimalle hukuken de hukuka aykırı olarak bireyler tarafından çoğaltılması veya üretilmesi yasaklanmış, engellenmiş bir para olacak.
Kripto paralarda, üretimi veya madencilik yoluyla ihracı bireyler yapabiliyor fakat dijital paralar da bu büyük ihtimalle mümkün olmayacaktır.
Elektronik Para Nedir?
Elektronik para ülkelerin mevzuatında da mevcut. Elektronik para, günlük hayatımızda halihazırda sıklıkla kullandığımız kredi kartları, dijital veya elektronik ödeme sistemleri gibi sistemlerde kullanılan, aslında bankalarda veya merkez bankasında likit olarak karşılığı olan paradır. Yani bizlerin ATM’lerden nakit olarak, madeni veya kağıt para olarak çektiğimiz fiziki konvansiyonel paranın karttaki, bilişim sistemindeki karşılığıdır. O yüzden elektronik paraya, konvansiyonel paranın elektronik ortamda, dijital ortamda ifade edilmiş hali diyebiliriiz.
Sanal Para Nedir?
Sana para devletler tarafından ihraç edilen bir para türü değildir. Sanal para; oyunlarda veya çeşitli elektronik uygulamalarda, o uygulamaya özgü olarak kullanılan ve herhangi bir ekonomik değer saklama, ödeme veya takas fonksiyonu olmayan, sadece o uygulama içerisindeki bir elektronik rakamdan ibarettir diyebiliriz. Sanal para, sonuna “para” kelimesi geldiği için çok yanlış değerlendirilir. Sanal paraların, kripto paraların fonksiyonları, varoluş sebepleri ile veya ihraç mekanizmasıyla en ufak ilgisi yoktur. Sanal paraların merkeziyetsizliği ve bireyler tarafından üretimi yoktur. Sanal paralar, uygulamayı sağlayan kişi veya kurum tarafından ortaya konulur ve hizmete sunulur.
Kripto Para Nedir?
Bütün bunlar değerlendirildiğinde kripto parayı diğer bütün para türlerinden ayıran belli başlı özellikler vardır. Birincisi merkeziyetsizliğidir. Bugün çok az da olsa bazı merkezi kripto paraların da olduğunu görüyoruz ancak kripto parayı kripto para olarak var eden Bitcoin’in varoluş felsefesi zaten merkeziyetsizlik üzerinedir. Bireyler tarafından, hatta dünyada birbirinden habersiz birçok kişi tarafından üretilmesi, ihraç edilmesi, dolaşıma sokulmasıdır.
Kripto paraları, tüm paralardan ayıran diğer önemli özellik de şudur: Kripto paralar devletler tarafından üretilmez. daha doğrusu devletin üreteceği herhangi bir şey kripto para olamaz. Devletin üreteceği şey, devletin egemenliğinde olacağından ve devletin ihraç mekanizması üzerinden dolaşıma sokulacağından bunun, felsefi ve hukuki açıdan kripto para olarak değerlendirilmesi doğru olmayacaktır. Yani kripto parayı sadece blockchain altyapısı kullanan veya çeşitli yazılım alt yapıları kullanan bir para olarak nitelendirmek son derece yanlıştır. Kripto para hukuki, felsefi ve teknik olarak diğer bildiğimiz tüm para türlerinden ayrı olan bir para türüdür. Aslında bunun da hepsini para olarak değerlendirmek çok doğru değildir, zira kripto paraların kendi içinde de çok farklı türleri vardır. Para olarak nitelendirebileceğimiz ve parayla ilgisi olmayan türleri de vardır.
Av. Oğuz Evren KILIÇ
Para Türleri ve Kripto Paralar konusu hakkında daha fazla bilgi edinmek için yazarın diğer paylaşımlarına göz atabilirsiniz.
Twitter Hesabı
Hazırladğı İçerikler
